Evlilik Aşamasında Kendini Tanımanın Önemi

İnsan çokça hatadan, çokça eksikten ibaret bir varlık. Ömür ise o hataların iyileşmesi, eksiklerin giderilmesi için yürünen bir tekâmül yolculuğu. Öylesine yaşanmış bir ömürde ardımızda bıraktığımız yıllar arttıkça eskir, eksilir, eksiliriz fakat hakkını vererek, varoluş amacımızı gerçekleştirerek geçirdiğimiz her yaş bizi kemale götürür, tamamlar, güzelleştirir. Tekâmülün gerçekleşmesi, eksiklerin giderilmesi için kişinin kendiyle ilgili sürekli bir farkındalığa ihtiyacı var.

Yol uzun, yol karmaşık, yol kalabalık. Yolun en önemli ihtiyaçlarından biri de şüphesiz iyi bir yol arkadaşı. İyi bir yol arkadaşı bulmak ve iyi bir yol arkadaşı olmak bu yolculuğun nasıl geçeceğinin en önemli belirleyicilerinden bir tanesi.

Evlenmek, aile kurmak gün geçtikçe zorlaşırken kurulan evlilikler de ayakta durmakta büyük güçlükler çekiyor. Bir yandan gençler evlenememekten yakınırken diğer yanda evliliklerin önemli bir kısmı ilk beş yıl içinde sonlanıyor. Bu kaygı verici tabloyla birlikte son yıllarda ailenin inşası ve devamı için uzman desteği alanların sayısında da hatırı sayılır bir artış var.

Aile danışmanlığının en önemli alt başlıklarından biri evlilik öncesi danışmanlık. Aile danışmanlığında en olumlu sonuçları aldığımız kesim de evlilik hazırlıkları sırasında veya evlilikten kısa bir süre sonra yardım alanlar. Evliliğe hazırlıklı başlamak mümkün müdür derseniz, cevabımız evet olur. Bu hazırlığın en önemli basamağı ne diye soracak olursanız, insanın kendinin farkında olması deriz.

Evlilik arefesindeki bireylerle çalışırken görüyoruz ki en çok merak edilenler; eş adayında aranması gereken özellikler, eş adayına sorulması gereken sorular, eş adayının ailesi ile ilgili meseleler. Hâlbuki eş adayında aranması gereken özelliklerin ya da eş adayına sorulması gereken soruların anlam kazanabilmesi için kendimize dair bilmemiz gereken pek çok şey, kendimizden almamız gereken pek çok cevap var.

Kendini tanımayan, neye ihtiyacı olduğunu, yeteneklerini ve zaaflarını bilmeyen, büyüdüğü ailenin ve sosyal çevrenin öyküsüyle bağ kurmamış birinin eş adayını tanıyabilmesi, kendine uygun bir eş seçebilmesi mümkün değil.

Dünyaya diğer insanlara ve onlarla olan ilişkilerimize dair bilmemiz gerekenler kendi içimizde, öykümüzde gizli. Kendimizi tanımadan girdiğimiz her ilişki, bir yerinden tıkanmaya, aksamaya mahkûmdur. Yolunda gitmeyen ilişkilerde karşı tarafı suçlama meylimiz bize kendi derinliklerimize inme konusunda engel teşkil eder. “Feyz aşağıya akar, yukarıda olan mahrum kalır.” demişler, çünkü kıymetli olana ulaşmak derin kazı gerektirir.

Yüzeyde kalıp bir mücadeleden diğerine koşmak; suçlayan, yargılayan, öfkelenen tarafta kalmak bizi derinliğimizden uzaklaştırır, ötekinden soğutur; nihayetinde çok yorulup insan sevmez bir hâle gelmemize sebep olur. Çevrenizde böyle kişiler tanımışsınızdır ya da belki o yorgun kişi, etrafında insan istemeyen, yakın ilişkilerden kaçan kişi siz olmuşsunuzdur.

Peki, nedir bu evlilik aşamasında kendini tanıma meselesi?

Kendini tanımak, kendini arayıp durmaya devam etmektir, varılabilecek bir hedef değil, ömür boyu devam edecek dinamik bir süreçtir. “Buldum” sandığımız yerde açılmayı bekleyen yeni kapılarla karşılaşmak demektir. Kendimizi tanımanın bir bitiş noktası olamaz.

Yaşadığımız her an değişir, dönüşür, büyür, küçülür, eskir, yenilenir, solar, yeşeririz. “Bütün yollarını yürüsen bile ruhun sınırlarına ulaşamazsın, öylesine derindir ruhun logos’u.” der Herakleitos. Öyleyse bulmayı değil, aramayı; varmayı değil yolculuğun sürdürülebilirliğini öğrenmeliyiz.

Nasıl ki biriyle tanıştığımızda samimiyet ilerledikçe ona çeşit çeşit sorular soruyor, cevaplar aldıkça yeni sorular bulup soruyorsak kendimizle tanışmak için de durmadan sormak ve kendimizi dinlemek, cevaplarımızı anlamlandırmak durumundayız.

Peki, kendimizi tanıma yolunda neler sorabiliriz kendimize?

● Dünya görüşüm, inançlarım, değerlerim neler?

● Nasıl bir ömür sürmek istiyorum, dünyadan geçip gittikten sonra nasıl anılmak istiyorum?

● İhtiyaçlarım, önceliklerim, vazgeçilmezlerim, kırmızı çizgilerim neler?

● Genel olarak mizacım hakkında neler söyleyebilirim?

● Alışkanlıklarım neler? Bir alışkanlık kazanmak ya da bir alışkanlığı bırakmak bana zor gelir mi?

● Sorunlarım olduğunda duygusal ve davranışsal olarak hangi tepkileri veririm?

● Kızdığımda duygusal, davranışsal ve bedensel olarak hangi tepkileri veririm?

● Beklentilerim, hayallerim, umutlarım neler? Beklentilerim karşılanmadığında, hayal kırıklığına uğradığımda, umudumu yitirdiğimde neler hisseder, neler yaparım?

● Sevgiyi alma ve verme biçimim nedir? Fiziksel temas/yakınlık, onay ve takdir, hediyeleşme, nitelikli zaman geçirme, hizmet verme/alma; yani beş sevgi dilinden hangisi bana kendimi sevilir hissettiriyor?

● Annem, babam, kardeşlerim, arkadaşlarım, komşularım, öğretmenlerim, patronlarım beni nasıl bilir, beni en çok hangi özelliklerimle tanımlar?

● Ebeveynlerimden aldığım ve memnun olduğum özellikler neler?

● Ebeveynlerimin karı koca ilişkisinde güçlü ve zayıf yönler neler?

● Hayalimdeki evlilik modelini ayrıntılı bir şekilde tarif edebilir miyim?

● Hayalimdeki eş fiziksel, duygusal ve davranışsal olarak nasıl?

● Ben nasıl bir eş olmayı umuyor ya da hedefliyorum? Nasıl bir eş olmak istemiyorum?

● Sabır, uyumluluk, güven, sadakat, nezaket, gibi yeteneklerim ne kadar gelişmiş?

● Kendime ve çevremdeki insanlara zorluk çıkaran ya da hayatı kolaylaştıran özelliklerim neler?

● Yakın çevremde beğendiğim ve beğenmediğim evliliklerin özellikleri neler?

● Mutlu bir çifti, huzurlu aileyi nereden tanırım, hangi davranışları, durumları bana mutlu olduklarını düşündürür?

● Köken ailemle en sık yaşadığım çatışmalar ve tıkandığım noktalar neler?

● Büyüdüğüm evde kadın ve erkeğe dair temel duygu ve düşünce neydi? “Kadın milleti” ya da “erkek milleti” diye başlayan cümleler nasıl tamamlanırdı?

● Hemcinsim olan ebeveynimin karı/koca ilişkisi çerçevesinde rolü ve konumu ne? Ben onun, eş rolündeki hangi özelliklerini güzel buluyorum ve evliliğimde hayata geçirmek istiyorum, hangilerini yanlış buluyor ve evliliğime taşımak istemiyorum.

● Nişan, düğün, doğum günü, yıl dönümü, bayramlar ve tatillere yüklediğim anlam ne?

● Büyüdüğüm evde hâkim duygu neydi? Öfke, gerginlik, neşe, huzur, kayıtsızlık, memnuniyetsizlik, şikâyet, şükür?…

● Hastalandığımda nasıl bakım almak isterim, bir yakınım hasta olduğunda ona nasıl bakım veririm?

● Hangi işler benim için zordur, sevimsizdir? Hangi işleri keyifle yaparım? Yalnız çalışmayı mı tercih ederim, yardımlaşmayı mı?

● Benim için hangi insanlarla yakınlık kurmak zordur? Yakınlık kuramadığım insanların arasında olmak zorunda kaldığımda ne hisseder, ne yaparım?

● Geleneklere ne kadar bağlı ya da ne kadar tepkiliyim? Büyüdüğüm ailenin geleneklerle ilişkisi nasıldı?

● Akrabalarım, komşularım ve arkadaşlarımla bağım nasıl? Mesafe mi tercih ederim, yakınlık mı?

● Adalet, doğruluk, itaat, özgürlük, cesaret kavramları benim için ne ifade ediyor?

● Temizlik, düzenlilik, dakiklik gibi yeteneklerim ne durumda?

● Parayla ilişkim nasıl? Cömert, cimri, tasarruflu ya da savruk muyum? Çok param olduğunda ya da parasız kaldığımda neler hisseder, neler yaparım?

● Çocukken kendimi yakın hissettiğim kişi kimdi? Hangi özellikleri sebebiyle onun yanında kendimi rahat, değerli, sevilir hissederdim? Ben kimler için böyle güvenli, huzur veren, yakın hissedilen kişiyim?

Tüm bu sorular, cevapları ve nihayetinde kendimizi tanımaya yaklaşmak; bir aile kurarken, eş seçerken bizi, sadece bizim keşfimizle ortaya çıkabilecek bir hazineye götürür. Bu soruları başlangıç kabul edip devamını getirebiliriz, ömür tükenmediği sürece kendimize sorabileceğimiz sorular tükenmez.

Bizi doğru cevaplara, hakikate ulaştıran şey doğru soruları sorabilmektir. Kendi derinliklerine inebilmiş, hakikatine temas edebilmiş bir kişi olabilirsek hayat yolculuğumuzda bize kimin eşlik edebileceğini anlamamız da kolaylaşır.

Kendimizi bir başkasının aynasında net bir şekilde görebilme ve bir başkasına pırıl pırıl bir ayna olabilme yeteneği kazanırız. Kendi kusur ve eksiklerimizi, yaralarımızı görüp insan olmanın acziyetiyle yüzleşebildiğimiz ölçüde kendimizi ve yol arkadaşımızı şefkatle, muhabbetle, gayretle ve ümitle kucaklayabiliriz.